เลขหมู่หนังสือเลขหมู่หนังสือ – การวิเคราะห์และให้หมวดหมู่ นับเป็นยาขมสำหรับบรรณารักษ์ โดยเฉพาะบรรณารักษ์มือใหม่ ที่ยังไม่แม่นเรื่องวิธีการให้เลขหมู่หนังสือ หรือผู้ที่ต้องรับหน้าที่บรรณารักษ์ ทั้งๆ ที่ไม่ได้เรียนมาโดยตรง
ข้อแนะนำ คือให้ศึกษาจากเว็บไซต์ การสร้างเลขหมู่ 000-900 ของร.ศ.เบญจรัตน์ สีทองสุก ซึ่งได้แนะนำวิธีการวิเคราะห์หมวดหมู่หนังสือแบบ ดิวอี้ (Dewey) ที่นิยมใช้ในประเทศไทย โดยเฉพาะห้องสมุดขนาดกลางและเล็ก ซึ่งในเว็บไซต์ นอกจากจะแนะนำวิธีการให้หมวดหมู่ ยังมีเรื่องการลงรายการ Marc21 (ยาขมหม้อใหญ่ ถ้าอยากทำ) ให้ศึกษาด้วย หากสนใจคลิ๊กลิงค์ดูได้ครับ
อย่างไรก็ดี โชคดีที่หนังสือใหม่ๆ เริ่มมีการให้เลขหมวดหมู่มาในส่วนข้อมูลบรรณานุกรมมากขึ้น บรรณารักษ์ สามารถใช้เลขนั้นในการให้หมวดหมู่ได้ ส่วนหนังสือเก่า ก็สามารถสืบค้นจากหน้าเว็บ และหาว่าห้องสมุดอื่นๆ ให้เลขหมู่อะไรไว้ หากไม่พบหนังสือชื่อเรื่องเดียวกัน อาจดูหนังสือที่มีเนื้อหาใกล้เคียงกันและนำเลขหมู่นั้นมาเป็นแนวทางปรับใช้ได้
ที่แนะนำอย่างนี้ อาจไม่ถูกหลักวิชาการ แต่จากประสบการณ์ มีผู้ที่ต้องมาทำหน้าที่บรรณารักษ์ ที่ไม่ได้จบบรรณารักษ์มาโดยตรงแต่ได้รับมอบหมายให้มาดูแลงานห้องสมุดเป็นจำนวนมาก เช่นครูภาษาไทย เจ้าหน้าที่ธุรการในบริษัท ส.ต.ต. เป็นต้น ในฐานะผู้จำหน่ายโปรแกรม เมื่ออธิบายแล้วว่า ช่องที่ใส่เลขหมู่คืออะไร ทำไมต้องใส่ ก็ต้องหาทางออกให้บรรณารักษ์จำเป็น สามารถทำงานได้จริง
ในส่วนของเลขผู้แต่งเอง ก็หาด้วยวิธีการเดียวกัน แต่หากไม่พบ ก็สามารถให้เลขผู้แต่งเองได้ ตามที่เคยนำเสนอในบทความก่อนหน้านี้ ที่นี่ครับ
ส่วนการให้หมวดหมู่แบบ LC ซึ่งนิยมใช้กับห้องสมุดขนาดใหญ่ ที่มีหนังสือหลากหลายและมีจำนวนมาก ส่วนมากบรรณารักษ์ที่ทำงานในห้องสมุดจะเป็นมืออาชีพอยู่แล้ว จึงไม่มีปัญหา
จากประสบการณ์มีบางห้องสมุด ที่มีขนาดไม่ใหญ่ ส่วนมากอยู่ในบริษัท ไม่อยากจัดหมวดหมู่ทั้งแบบ ดิวอี้ และ LC เพราะไม่ได้มีหนังสือที่หลากหลาย ถึงขนาดที่จะต้องแบ่งเป็น 10 หมวดหมู่ แต่จะมีเฉพาะในหมวดที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจเป็นหลัก ก็อาจใช้วิธีการแบ่งหมวดหมู่แบบที่เห็นว่าเหมาะสมกับองค์กร เช่นอาจแบ่งเป็นหมวดคอมพิวเตอร์, การตลาด, การบริหารงานบุคคล, How to เป็นต้น อันนี้ก็ทำได้เช่นกัน ที่สำคัญขอให้ตอบโจทย์ของการแบ่งหมวดหมู่ เรื่องการง่ายต่อการค้นหา และการเข้าถึง ก็น่าจะเพียงพอ
